تعریف ها و معنی های متعددی برای «تصویرسازی» آورده اند. این واژه اغلب به تصویری گفته می شود که همراه با متن آمده باشد. این تصاویری می توانند در قالب های مختلف مانند یک طرح، نقاشی، عکس یا حتی به صورت نقشه، گراف یا نمودار آورده شوند.

فایده تصویرسازی این است که موجب درک بهتر متون می شود و در زمینه متن مورد نظر، اطلاعات بیشتری به خواننده ارائه می دهد. علاوه براین، برخی از تصاویر تنها به دلیل تزئین آورده می شوند.

تصویرسازی های اولیه

در کشور مصر، طومارهایی کشف شده اند که علاوه بر این که شامل نسخه های خطی هستند، تصاویری هم در آنها آمده است.

تعریف طومار: به ورق های درازی از پاپیروس گفته می شود که در ثبت و نگهداری، کاربرد داشتند.

در دوران باستان، پاپیروس را از گیاهی که به همین نام خوانده می شد، درست می کردند؛ به نوعی کاغذهای آن زمان بودند. علاوه بر مصریان، یونانیان نیز برای ثبت نوشته های خود از طومارهای پاپیروس استفاده می کردند.

پس از آن که چینی ها 100 سال پس از میلاد، کاغذ را اختراع کردند، تصویرسازی به رویه و سنتی تبدیل شد که در شرق و غرب جهان از آن بهره گرفته شد.

چینی ها با استفاده از قلم مو و جوهر، حروف را می نوشتند و تصاویری آبرنگی می کشیدند.

اما در جهان اسلام، بسیاری از تصویرسازان در پدید آوردن طرح های تزئینی و خوش نویسی مهارت بسیاری داشتند.

در اروپای قرون وسطی، راهبان برای ثبت متون مقدس خود، نطق های پندآمیز را به همراه تصویرها و طرح های زیبا می نگاشتند.

تصویرسازی در قرون هجدهم و نوزدهم

عکسبرداری و تلویزیون عضو جدانشدنی دنیای امروز است و دنیا را بدون آنها نمی توان تصور کرد. با این حال تا میانه های قرن نوزدهم، صنعت عکاسی چندان پیشرفت نکرده بود و مردم برای برقراری ارتباط بصری، از نقاشی و تصویرسازی استفاده می کردند. تصویرسازی های افرادی مانند William Hogarth و Thomas Rowlandson در انگلستان، سبب شهرت فراوان این افراد شد.

یک کارتونیستِ سیاسی به نام John Tenniel، برای داستان های معروفی مانند آلیس در سرزمین عجایب (1865) و نیز آن سوی آینه (1872) (هر دو نوشته لوئیس کارول هستند) تصویرسازی های بسیار زیبا و فراموش نشدنی پدید آورد.

فرانسه در قرن نوزدهم، تصویرسازان بسیار معروفی را به جهانیان معرفی کرد. از جمله آنها فردی به نام Honoré Daumier بود. آثار وی، اغلب واقع گرایانه بودند و زندگی در پاریس را به تصویر درمی آورد.

یکی دیگر از این افراد در فرانسه،Gustave Doré ‎ بود. انجام تصویرسازی برای آثار ادبی کلاسیک، سبب مشهور شدن وی شد.

علاوه بر افراد ذکر شده،Eugène Delacroix و Henri de Toulouse-Lautrec نیز از نقاشان توانمند فرانسوی بودند که در هنر تصویرسازی هم مهارت داشتند.

ظهور کتاب‌ های تصویرسازی کودکانه

در قرن های نوزدهم و بیستم میلادی، تصویرسازان بسیاری به طراحی کتاب برای کودکان روی آوردند. برخی از تصویرسازان انگلستانی، تصویرسازی های بسیار زیبا و چشم نوازی خلق کردند. تصاویری که کوتوله ها، پری ها، دیوها و دیگر موجودات خیالی را دربر می گرفت.

فردی به نام Kate Greenaway با آبرنگ تصویرسازی های جالب و جذابی برای کودکان پدید آورد. همچنین نویسنده ای به نام Beatrix Potter کتاب داستانی را به نام «خرگوشی به نام پیتر» نوشت و در آن از تصویرسازی بهره برد. برخی از تصویرسازان سعی می کردند در آثار خود حرکت های کودکان را شبیه سازی کنند و در این کار نیز موفق بوند.

اما در آمریکا، فرآیند چاپ از دقت بالاتری برخوردار بود. آمریکایی ها در بسیاری از کتاب های داستان کودکان، تصویرسازی های کاملاً رنگی را چاپ و منتشر می کردند. از جمله این کتاب ها، کتاب بسیار معروف The Merry Adventures of Robin Hood بود.

یکی از تصویرسازان آمریکایی با به تصویر کشیدن ماجراجویی و عشق در آثار کلاسیک ادبی، نقش به سزایی در زنده نشان دادن داستان ها داشت.

تصویرسازی‌ های چاپی

یکی از ویژگی های بارز تصویرسازی هایی که در ابتدا به وجود آمدند، این بود که همه آنها با دست کشیده و رنگ آمیزی می شدند.

اختراع زیلوگرافی

چینی ها با اختراع زیلوگرافی در قرن نهم میلادی، روش های تصویرسازی را به کلی دگرگون کردند. در این روش، تصویرساز تصویر دلخواه خود را بر روی چوب می کشید و قسمت های اضافی را می تراشید و قسمت برجسته را با جوهر رنگ و سپس چاپ می کرد.

در قرن پانزدهم، کتاب های چاپی جای نسخه های خطی دست ساز را گرفت. این تصویرسازی های اولیه که در متن های چاپی به کار گرفته می شدند، به وسیله زیلوگرافی به وجود می آمدند.

پس از این دوره، برای ایجا تصویرسازی، بر روی چوب ها کنده کاری می کردند و این تکنیک برای تصویرسازی کتاب ها به کار گرفته شد. در این تکنیک، یعنی کنده کاری بر روی چوب، از کاغذ سیاه و جوهر سفید استفاده میشد.

سپس در قرن شانزدهم میلادی، برخی از هنرمندان به تولید باسمه های چوبی ای روی آوردند که پیچیده و پر جزئیات بود. در این دوره برای چاپ تصویرها، از صفحه های فلزی استفاده می کردند.

در این نوع کنده کاری از روش‌های متنوع و متفاوتی استفاده میشد. روش هایی مانند قلمزنی سایه روشن، نقاشی روی فلز و کلیشه سازی با قلم، از جمله این روش ها بود.

تکنیک‌های جدیدِ چاپ در تصویرسازی

در نیمه دوم قرن نوزدهم، فرآیندهای چاپ عکس اختراع شدند و این موجب استفاده فراوان از تصویرسازی شد.

در این فرآیندها که گراورسازی عکس (photoengraving) و نیز فوتولیتوگرافی (photolithography) نامیده می شوند، برای تهیه نگاتیو، از عکاسی از یک تصویر استفاده می کردند و بعد از آن نگاتیو را به یک صفحه فلزی انتقال می دادند. سپس بر روی این صفحه فرآیند خاصی را اجرا می کردند و از قسمت هایی که اثری از عکس در آنها وجود نداشت، چشم پوشی می کردند. بعد از آن، آنچه را که از تصویر باقی مانده بود، جوهر می زدند و چاپ می کردند. این تصاویر عکاسی شده این قابلیت را داشتند که بزرگ و کوچک شوند. این روش به هنرمندان این امکان را داد تا تصاویر اورجینال خود را به هر اندازه ای که می خواستند درآورند. همچنین فرآیند چاپ عکاسی موجب شد آثار اورجینال تصویرسازان با دقت بیشتری بازتولید شود.

تصویرسازی در قرن بیستم

در قرن بیستم میلادی با پیشرفت تکنولوژی این امکان به وجود آمد که مجموعه کامل رنگ ها بازتولید شوند. در همان زمان که فرآیندهای اصلاح شده تولید پدید آمد و معرفی شد، فناوری چاپ فشاری نیز مطرح گردید.