پیشگفتار کتاب آموزش ویراستاری و درست‌نویسی

یکی از کارکردهای زبان نقش ارتباطی آن است این ارتباط یا کتبی است یا شفاهی استفاده مکتوب از زبان را زبان نوشتار می نامند که انواع و گونه هایی چون اداری مطبوعاتی آموزشی علمی کودکانه و ادبی دارد هر یک از گونه‌های زبان نوشتار هنجارها آداب و شیوه نگارش مخصوص خود را دارد ولی همگی در یک اشتراک دارند درست نویسی است هر یک از گونه‌های زبان باید معیار باشند.

استفاده از زبان معیار برای مقاصد مختلف اجتماعی اداری سیاسی فرهنگی آموزشی اقتصادی و غیره ین بستگی دارد که کاربر زبانی تا چه اندازه بر زبان و درست ها و نادرست های آن تسلط داشته باشد این تسلط مهارتی اجتماعی و همگانی به شمار می‌آید و نمی‌توان آن را وظیفه ویراستاران دانست بلکه نویسنده در معنای اخص است و کاربر زبانی در معنای آن باید این مهارت های ابتدایی را بدانند و به کار بند و به کار بندند.

به کار نبردن درست زبان و آشنا نبودن با مبانی ساده نویسی و درست نویسی در انواع نوشته ها اغلب باعث می شود ت ها وقت خوانندگان صرف آن شود تا نوشته‌هایی را چند بار بخوانند تا بتوانند مقصود نویسنده را دریابد امروزه برخی نامه‌های اداری نوشته های رسانه ای با آثار علمی و آموزشی دچار انواع نارسایی های ویرایشی هستند این مشکلات نه تنها کار پیام رسانی را دشوار می کند بلکه باعث می شود آسیبی جدی بر پیکره زبان غنی و کهن فارسی دارد شود.

زبانی که سند هویت ملی و میراث چند هزار ساله نیاکان ماست این زبان با تاریخ فرهنگ و تمدن ما پیوندی دیرینه و ناگسستنی دارد به همین دلیل پاسداشت و تقویت زبان فارسی ارج نهادن به این میراث ارزشمند فرهنگی و استحکام بخشیدن به بنیان هویت ملی ما ترقی می شود علاوه بر این زبان فارسی زبان رسمی کشور ما و زبان آموزش و ارتباطات فکری و علمی ماست و بخش مهمی از تفکر ما در چارچوب قواعد این زبان شکل می‌گیرد.

به همین دلیل کیفیت ارتباطات فکری و رشد علمی فنی و معنوی ما کاملاً به کیفیت به کارگیری زبان، یعنی زبان شیرین فارسی وابسته است عمومیت یافتن پدیده‌ای نویسندگی همگان را به رعایت هنجارهای نوشتاری معیار ملزم می کند هر کس باید ویراستار خود باشد و صدها ویراستار خبره و ورزیده نیز باید تربیت شوند تا متون علمی و فنی عمومی را ویراست کنند.

امروزه ویرایش در سطوح مختلف زبانی فنی و تخصصی و محتوایی در دنیای علم برای ارتباط بهتر و موثرتر ضرورتی انکار ناپذیر است و در سایه این ابزار مهم و کارساز می توان زبان فارسی را به زبان علم تبدیل و آن را تثبیت کرد.

حضور رایانه در زندگی ما به طور رسمی و غیررسمی باعث می‌شود به نقش و ضرورت کاربرد وسیع تازه و درست زبان فارسی بیش از پیش بیندیشیم و ظرفیت های نو و تازه زبان فارسی را دریابیم تعریف این کتاب فقط گامی کوچک برای رسیدن به اهداف یاد شده است کتاب با هدف آموزش درست نویسی به همه فارسی زبانان تدوین شده که به هر شکل از زبان نوشتاری استفاده می کنند در تهیه و تالیف این کتاب به چند نکته اساسی توجه داشته‌ایم.

1- از زبان ساده رسا گویا و قابل فهم همگان برای تقسیم نکات علمی بهره گرفتیم برای ساده سازی کتاب از تمام روشها و فنون آموزشی به منظور سهولت یادگیری سود جست این از جمله دسته بندی مطالب و جدول های مختلف که دستیابی به فهم را آسانتر می کند.

2- دو کوشیدیم مهمترین ضروری ترین و پرکاربرد ترین مسائل ویرایشی را از میان انبوه مسائل بیاوریم و در عوض در هر بخش منابع بیشتر در متن و غیبت است برای کسانی آورده‌ایم که به شیوه تخصصی قصد دارند ویراستاری را فرا گیرند.

3- با ارائه نمونه مثال و فعالیت های یادگیری فراوان کوشیده ایم ضمن تفهیم بهتر مطالب و تمرین بیشتر محتوا یادگیری را عمق بخشی زیرا انجام تمرین ها و فعالیت های یادگیری و کار بستن آنها شرط اصلی یادگیری است به تعدادی از تمرین ها در پاورقی پاسخ داده‌ایم.

4- اصلاح و توجه به کاربردهای نادرستی را در اولویت قرار داده ایم که در مطبوعات و نوشته های اداری و آموزشی بیشتر مشاهده می‌شود همچنین به جای دخالت ذوق شخصی بیشتر بر معیارهای تکیه کرده‌ایم که همگان اتفاق نظر دارند.

5- کتاب حکم خود آموز دارد و می‌توان آن را به شیوه غیر حضوری از طریق یادگیری مستقل لعه کرد سازماندهی محتوا و پردازش مطالب به گونه ای است که خواننده ترغیب می‌شود ضمن مطالعه کتاب فعالیت ها و تمرین ها را نیز انجام دهد.

6- تمامی مثال ها و جمله های ارائه شده برگرفته از موتور نوشتاری امروز هستند عقد تکیه ما بر روش املایی و دستوری خط مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.

8- برای دستیابی به تر به نکات ویرایشی کتاب نمایه موضوعی در پایان کتاب آمده تا دسترسی خوانندگان سردرد شود در پیوسته کتاب نمایش آورده این شامل ۸ هزار برابر فارسی از واژگان بیگانه پربسامد در زبان امروز مردم که نیازهای اولیه و غیر تخصصی را رفع می‌کند.

این کتاب ویرایش تازه کتاب راهنمای درست نویسی و تجدید نظر کلی در آن است که در شمارگان وسیع به چاپ رسیده بود با توجه به تجارب چندین ساله در تدریس ویراستاری و برگزاری ده ها کارگاه ویراستاری در دانشگاه تربیت مدرس همچنین انجام طرح تحقیقاتی الگوهای به سفارش

به سفارش معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نگارش چندین مقاله در این زمینه تعریف سه جلد کتاب کار انشا و آیین نگارش و فرهنگ باره نامه نگاری اداری به درخواست های مکرر مدرسان دوره های ویراستاری و مراکز آموزشی کتاب را از نو و با رویکردی تازه ای را با تغییراتی اساسی آماده کردم که در قدیم خوانندگان می‌شود.

ویراست دوم نیز بر اساس برخی نکاتی انجام گرفته که طی سالهای اخیر رخ داده آن در نثر فارسی مشاهده می‌شود همواره یکی از دغدغه ها و کتاب های درسی فارسی دوره دبیرستان و کتاب‌های بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی و تالیف بسته آموزشی فارسی بنویسیم بیاموزیم برای ایرانیان خارج از کشور ۱۱ نگارش برنامه کارشناسی ارشد ویراستاری به سفارش وزارت علوم تحقیقات و فناوری و سالیان دراز تدریس زبان فارسی و تاسیس و مدیریت گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی گوشه‌ای از خدمات هم به این زبان عزیز بوده است که آن را سرمایه روی خود نیز می‌دانم.

از تمامی استادانی که این کتاب را قابل دانسته و تبریز کردند و ویراستاران که از سر تأمل و نکته آبی به محتوا نگریستن و دانشجویانی که آن را مطالعه کردند تشکر می‌کنم.

و امید است تمامی خوانندگان فرهیخته بتوانند از حاصل تجارب ۲۵ ساله اینجانب در این کتاب بهره کامل و کافی برده باشند.

و خوانندگان جدید نیز بهره مند شوند و از ارسال یافته و نظرات اصلاحی خود به نشانی رایانامه دریغ نورزند که در هر حال سپاسدار خوبی های خوانندگان خود هستم و خواهم بود معلم تهران تابستان ۱۳۹۴