بخشی از کتاب

میانجی‌گری سازمان ملل متحد در بحران‌های سوریه و یمن (۲۰۲۱-۲۰۱۱)

فهرست مطالب کتاب میانجی‌گری سازمان ملل متحد در بحران‌های سوریه و یمن (۲۰۲۱-۲۰۱۱)

فهرست

فصل اول

مقدمه

فصل دوم

چارچوب مفهومی میانجیگری

پیشینه و تعریف

تعریف میانجیگری

2- تحولات تاریخی میانجیگری

میانجیگری بر مبنای کدخدا منشی

میانجیگری قدرت های بزرگ

میانجیگری اشخاص و نهادهای بین المللی

3- ارتباط میانجیگری با سایر روش های حل و فصل اختلافات

مذاکره

مساعی جمیله

سازش

داوری

گفتار2- چارچوب های حقوقی حاکم بر میانجیگری

1- اصول حاکم بر میانجیگری

اصل رضایت

الف- رضایت در حل و فصل اختلافات بین المللی

ب- اصل رضایت در میانجیگری

ج- رضایت در انتخاب روش های حل و فصل

استقلال و بی طرفی میانجی

حسن نیت

2- قواعد حاکم بر میانجیگری

عدم الزام آوری پیشنهادات

ویژگی ها و قواعد رفتاری میانجی

اهداف و انگیزه ها

ارائه و اجرای پیشنهادات

کنوانسیون سنگاپور

فصل سوم

"ماموریت های میانجیگری"

تعریف ماموریت های میانجیگری

تمایز از ماموریت های حفظ صلح شورای امنیت

2- تحولات تاریخی

میانجیگری دبیرکل ملل متحد

مصادیق ماموریت میانجیگری

الف- ماموریت میانجیگری در اتحادیه اروپا و توسط آن

ب- ماموریت میانجیگری در اتحادیه افریقا و توسط آن

ج- ماموریت های میانجیگری سازمان ملل متحد

فصل چهارم

ساختار و عملکرد

تعیین دستورکار

تعیین امکانات و تسهیلات مالی

تامین بودجه

تشکیل گروه میانجیگری

2- عملکرد ملل متحد درخصوص ماموریت های میانجیگری

ایجاد محیط مناسب برای حل و فصل اختلافات

ظرفیت سازی

حمایت در مرحله اجرا

فصل پنجم

"میانجیگری سازمان ملل متحد در سوریه"

1- بروز اختلاف و ایجاد ماموریت میانجیگری

ایجاد و افزایش تنش ها در سوریه

الف- ایجاد تنشهای سیاسی

ب- افزایش تنش ها با رشد و توسعه گروه های تروریستی

2- ایجاد ماموریت میانجیگری سازمان ملل

تصویب قطعنامه 253/66 مجمع عمومی

نمایندگان ویژه دبیرکل و تلاش های میانجیگرانه آنان از 2012 تا 2020

الف کوفی عنان

ب- اخضر ابراهیمی

ج استفان دی میستورا

د- گیر پدرسن

فصل ششم

"میانجیگری سازمان ملل متحد در یمن"

بروز اختلافات و افزایش تنش های سیاسی در یمن از سال

اختلافات سیاسی داخلی یمن

2- ورود شورای همکاری خلیج فارس به رهبری عربستان در جنگ داخلی یمن

3- ایجاد ماموریت میانجیگری سازمان ملل

مساعی جمیله دبیرکل ملل متحد و تشکیل دفتر ویژه فرستاده ملل متحد در خصوص یمن..... 114

نمایندگان ویژه دبیرکل و تلاش های میانجیگرانه آنها از 2011 تا 2020

الف- جمال بن عمر

ب- اسماعیل ولد شیخ احمد

ج- مارتین گریفیتس

فصل هفتم

سخن پایانی

منابع و مآخذ

پیشگفتار

میانجیگری به عنوان یکی از روش های حل و فصل سیاسی اختلافات بین المللی که در ماده 33 منشور ملل متحد بدان اشاره شده است، مبتنی بر مداخله یک طرف ثالث بی طرف برای حل و فصل اختلافات است. می توان گفت میانجیگری مرحله پیشرفته تر مساعی جمیله از حیث مداخله ثالث به شمار می رود. اما مسأله قابل توجه در میانجیگری، تحولاتی است که در اجرای این روش در طول زمان ایجاد شده است. میانجیگری در گذر زمان از یک روش ابتدایی که از طریق کدخدامنشی انجام می شد به یک روش نظام مند و دارای ساز و کارهای مشخص تبدیل شده است. بر اساس بررسی موارد میانجیگری، اعتبار و قدرت میانجی نقش مهمی در موفقیت میانجیگری داشته است. در آغاز فعالیت سازمان ملل متحد، اغلب، میانجیگری توسط دولت ها انجام می گرفت اما با گذر زمان نقش اشخاص و چهره های برجسته بین المللی و نمایندگان ویژه دبیرکل در انجام ماموریت های میانجیگری اهمیت یافت. نقش قدرت های جهانی، منطقه ای و محلی و نقش گروه های جامعه مدنی مانند گروه های جوانان و زنان، از دیگر عوامل تاثیرگذار بر موفقیت یا عدم موفقیت یک ماموریت میانجیگری محسوب می شوند. در این کتاب تلاش شده است با مرور بحران های سوریه و یمن ضمن ارزیابی تحولات ماموریت های میانجیگری سازمان ملل متحد، میزان موفقیت و کارآمدی آنها نیز مورد بررسی قرار گرفته و نقش نمایندگان ویژه دبیرکل و عملکرد آنها در کاهش تنش ها نیز مورد مداقه قرار گیرد.

میانجیگری همواره از روش های پرکاربرد حل و فصل اختلافات بین المللی بوده است. میانجیگری به عنوان یک روش سیاسی یا به اصطلاح غیرحقوقی حل و فصل اختلافات عموماً مبتنی بر قواعد و رویه های مشخص و واحد نیست. اما رویه دولت ها به ویژه در یکی دو قرن اخیر نشان داده است که حتی میانجیگری نیز باید مبتنی بر اصول و رعایت قواعد رفتاری مشخصی باشد. البته حتی این موارد نیز نمی تواند میانجیگری را به روشی تبدیل کند که حتما به نتیجه مطلوب که حل و فصل اختلافات است دست پیدا کند. با وجود این، میانجیگری هنوز به عنوان یک روش کارآمد حل و فصل شناخته می شود. تا جایی که با تغییراتی جزیی وارد قلمروهایی غیر از حل و فصل اختلافات دولت ها یعنی اختلافات تجاری بین المللی نیز شده است. توسعه و تحول این روش، سازمان ملل متحد را نیز بر آن داشته است که در مواردی خودش به عنوان میانجی وارد عمل شده و اختلافات را با پیشنهادهایی که علی الاصول قابلیت اجرایی بالایی هم دارند حل و فصل یا حداقل کمک به حل و فصل آن ها نماید. بررسی ماموریت های میانجیگری سازمان ملل متحد در دو بحران اخیر منطقه خاورمیانه یعنی بحران های سوریه و یمن، می تواند ضمن ارزیابی تحولات ماموریت های میانجیگری این سازمان، میزان کارآمدی آنها را نیز مشخص نماید.