مقدمه و بخشی از کتاب بومی سازی مهارت های زندگی

ویژه نوجوان 13 تا 15 سال- (کتاب راهنما)

همدلی، مدیریت استرس، حل مسئله و تصمیم گیری، خود آگاهی

يكي از فرايند­هاي اساسي در تحول بهنجار انسان، رشد ظرفيت براي ارتباط با ديگران است. همدلي به‌عنوان يك توانايي بی‌نظیر در ارتباط با ديگران از هنگام تولد حضورداشته و به‌طور افزايشي از نوزادي و كودكي تا نوجواني متحول می‌گردد و به بالاترين مرحله خود در اواخر دوران نوجواني می‌رسد. ساختار همدلي در حوزه‌های متفاوت تحقيقات نظير (روان‌شناسی، کردارشناسی، علم عصب‌شناختی و روان‌پزشکی) بيشتر موردتوجه قرارگرفته است.

نظريه همدلي، تاریخچه‌ای بسيار طولاني و غني دارد و به اواخر قرن نوزدهم برمی‌گردد. كلمه لاتين همدلي از واژه آلماني einfuhung به معناي ادراك زيبايي و كلمه يوناني empatheia كه به معناي فهم عواملي فراتر از خود است اقتباس‌شده است. در اواخر قرن نوزدهم واژه einfuhung براي بيان همدردي و همدلي استفاده می‌شد. بعدها ادوارد تيچنر واژه لاتين كنوني همدلي را از کلمه‌ی einfuhung ترجمه كرد.

بر اساس تبيینات موجود در واژه‌نامه وبستر (1993)، همدلي عبارت‌اند از توانايي درك، آگاهي و حساس بودن و کسب تجربه‌های جايگزين احساسات، اندیشه‌ها و تجربه‌های ساير افراد است. كليد كاربرد مؤثر اين مهارت، بر يادگيري نحوه ارائه بازخورد مناسب بر نوع احساسات ساير افراد و چرايي بروز آن تأکید دارد. همدلي، توانايي مطالعه افراد از طريق ورود به مركز بيان دروندادهاي ايشان است. اولين مرحله آن است كه با رعايت احترام فرد، توجه خود را به وي نشان دهيم و به دنبال گوش دادن و درك واقعي از عملكردها و هيجانات او باشيم. اين امر مستلزم به‌کارگیری سطوح مشابهي از آگاهي است كه آن را در خودآگاهي هيجاني مربوط به خودتان رشد داده‌اید. ما به‌منظور تمرين همدلي بايد از تفاوت‌های خودمان و ساير افراد آگاه باشيم. همدلي تشبيه به دلسوزي نيست. ما در زمان دلسوزي فاصله شاخص خود را از دست می‌دهیم و براي فرد ديگري كه احساس مشابهي با ما دارد، شناخته می­شویم. اگر او ناراحت باشد، ما نيز غمگين می‌شویم. اگر او به‌شدت برانگيخته باشد، ما هم مثل او رفتار می‌کنیم. چراکه دلسوزي مؤلفه اصلي صداقت و وفاداري است. از طرف ديگر وقتي استقلال کم‌رنگ شود، دلسوزي می‌تواند به وابستگي يكديگر تنزل پيدا كند. در اين حالت فرد فعليت خود را ازدست‌داده و به سمت حالت درماندگي كشيده می‌شود. توانايي رشد و حفظ روابط بين فردي طولانی‌مدت و عميق، برخورداري از همدلي سالم است. وقتي همدلي را پيشه خود قرار می‌دهیم، انگيخته می‌شویم تا به ساير افراد توجه كنيم. ما به‌واسطه ملاحظه دقيق روابط خود بر مبناي ابعاد چندگانه به ساير افراد ملحق می‌شویم. يعني از طريق توجه به آنچه افراد با كلام خود ابراز می‌نمایند و هم‌چنین از طريق آهنگ كلام آن‌ها و حتي عنايت به ارتباطات غیرکلامی ايشان است.

در مطالعات انجام‌شده در زمينه همدلي، گاهي تمركز اصلي روي همدلي شناختي (درك هوشمندانه حالات ذهني فرد ديگر كه اخیراً با تئوري ذهن مرتبط شده است) و گاهي روي همدلي هيجاني (مالكيت عکس‌العمل‌های عاطفي مناسب در زمان مواجهه با حالات عاطفي مربوط به فرد ديگر) بوده است.

بوربا (2001) همدلي را شناخت احساسات ديگران تعريف كرده است.

ديموند (1994) و بار – آن (2000) نيز همدلي را فرايند هوشمندانه و يا يك توانايي شناختي براي درك صحيح از رفتار ديگران، پیش‌بینی رفتار آن‌ها و ظرفيتي براي قرارگيري در جايگاه ديگري تعريف می‌کنند.

همدلي به‌عنوان توانايي عاطفي براي تجربه هیجان‌های ديگران و پاسخگويي به احساسات آن‌ها تعریف‌شده است.

مهرابين و اپستين (1972)، همدلي را به عنوان پاسخ عاطفي جانشيني فرد به واکنش‌های عاطفي ديگران می‌دانند. و معتقدند افراد داراي حس همدلي نه‌تنها قادر به شناسايي احساسات ديگران هستند، بلكه می‌توانند در تجربه‌های عاطفي ديگران شريك شوند (به نقل از آموريم و چامورو پريموزيك، 2009: 579).

همدلي، گام نهادن با فرد ديگر به مکان‌های عمیق‌تر وجود اوست، در حال كه هنوز جدايي نيز تااندازه‌ای، حفظ می‌شود. همدلي، به معناي تجربه كردن احساسات طرف مقابل بدون از دست دادن هويت خود و پاسخ دقيق به نيازهاي او بدون آلوده شدن در آن‌ها است.