پژوهش و نشر سلکو

ترجمه متون تخصصی چیست؟ ترجمه متون تخصصی دانشگاهی یا ترجمه آکادمیک چیست؟ تفاوت ترجمه متون معمولی با ترجمه متون تخصصی چیست؟ چگونه مترجم مناسب برای رشته تخصصی خود پیدا کنید؟ اینها سئوالاتی است که در زمان سفارش ترجمه متون تخصصی به ذهن می رسد. ما در نظر داریم با معرفی تکنیک های ترجمه، استانداردهای ترجمه کتبی و شفاهی، روش های آموزش ترجمه، تفاوت ترجمه متون به این سئوالات پاسخ دهیم.

در مجامع علمی، مقالات منتشر شده در ژورنال‌های معتبر نسبت به دیگر قالب‌های انتشارِ یافته‌های علمی هم‌چون کتاب‌ها، فصل کتاب‌ها، وبلاگ‌ها و مقالات ارائه شده در همایش‌ها از ارزش و اعتبار بیشتری برخوردار هستند. ژورنال‌های علمی منتشر شده نوعاً از فرایند غربال‌گری سخت‌گیرانه‌ای به‌نام «داوری تخصصی کور» گذر کرده‌اند که در آن متخصصین مستقل، نظرات انتقادی و پیشنهادات بهبود خود را، پیش از انتشار نهایی مقاله به نویسندگان آن اعلام می‌دارند. مقالات منتشر شده در ژورنال‌هایی که در آن‌ها داوری تخصصی به‌صورت هم‌ترازخوانی (peer Review) صورت می‌گیرد، یکی از قوی‌ترین راه‌های توزیع نتایج تحقیقات برای آینده‌ی قابل پیش‌بینی به‌شمار می‌آیند.

ارائه تعریف دقیق و فنی از ترجمه و انواع ترجمه تخصصی انگلیسی به فارسی کار ساده­ای نیست. تعاریف متعددی از ترجمه انجام شده که غالباً کلی و نظری است.

نخستین ترجمه ها در کشور مربوط به سال ها پیش بوده و در زمان تاسیس دارالفنون آغاز شد. هم زمان با تحصیل دانشجویان در دارالفنون، نیاز به ترجمه نمود عینی پیدا کرد. تحصیلات تکمیلی و آشنایی با برجسته ترین علوم دوران منوط به درک و فهم زبان مبدا علم است. اهمیت ترجمه برای دانشجویان دارالفنون بسیار زود حس شد و در این راستا افرادی که آشنایی با زبان های دیگر داشتند شروع به فعالیت نمودند. اولین ترجمه مربوط به کتاب دکارت بود که بعدها توسط محمدعلی فروغی از نو ترجمه شد. بدیهی است به دلیل اهمیت ترجمه برای تحصیل دانش در آن دوران، اولین ترجمه ها در ایران ترجمه متون علمی بود.

در گذر زمان برای ترجمه تخصصی حسابداری لغات به انگلیسی یا فارسی، از بابت ورود واژگان جدید، مترجم مراجعه به دیکشنری و لغت نامه های تخصصی را در روند ترجمه تخصصی حسابداری در نظر می گیرد.

جایگاه برجسته علمی مقالات ارائه شده به مجلات ISI بر کمتر پژوهشگری پوشیده است و نگاهی به تعداد مقالات علمی چاپ شده در سال (بیش از ۲٫۵ میلیون عنوان) گویای تاثیر کیفیت ترجمه بر فرآیند پذیرش مقاله علمی است.

عامل فرهنگی ترجمه ابزاری فرهنگی است. در کاربست نکات مورد توجه مترجم در ترجمه متن اصلی را تا آنجا که لازم است باید تغییر داد تا با فرهنگ مقصد سازگاری پیدا کند و از سوی ديگر متن اصلی باید با کمترین تغییر ترجمه‌ شود تا بیانگر شیوه تفکر و بیان ملتی دیگر باشد.

متاسفانه با وجودی که خیلی زیاد به ترجمه وابسته‌ایم، از ادبیات و فلسفه و جامعه‌شناسی بگیرید تا تمام رشته‌های دیگر علوم انسانی، تا هنر‌ها رشته‌های فنی- مهندسی و غیره، اما «ترجمه» در این دیار، به قول شما، «‌تخصصی و حرفه‌ای» نشد و زبانِ ترجمه بدتر شده است

یکی از سوال‌هایی که اغلب برای کسانی که می‌خواهند دست به ترجمه کتاب بزنند، پیش می‌آید این است که از کجا بفهمند که کتاب مورد نظر، قبلاً ترجمه نشده است و یا سوال دیگر اینکه چطور بفهمند که همزمان با آن‌ها، فرد دیگری در حال ترجمه آن کتاب نباشد. واقعیت این است که ترجمه‌های دوم به بعد یک کتاب، نسبت به اولین ترجمه آن، شانس کمتری برای پیدا کردن مخاطب و در نتیجه فروش در بازار دارند؛ مگر اینکه مترجم ترجمه‌های دوم به بعد، فرد شناخته‌شده و برجسته‌ای در حوزه ترجمه باشد؛ لذا گاهی واقعاً نیاز می‌شود که جواب سوال‌های بالا را پیدا کرد. این نوشته به این سوال‌ها جواب می‌دهد.

آیا شما نیاز به یک ترجمه یا تفسیر برای کار دارید؟ در مورد این دو زمینه، از جمله چگونگی تفاوت آنها، کاملا سردرگمی وجود دارد. هر دو نیاز به توانایی برجسته برای استفاده و درک حداقل دو زبان دارند. مترجمان و مترجمان باید توانایی منحصر به فرد را داشته باشند تا به درستی اطلاعات را در یک زبان هدف قرار دهند. ترجمه یا تفسیر کلمه برای کلمه نتواند معنی متن را در زبان مقصد مناسب بیان کند. یک مترجم خوب این را می داند و متن را در زبان مقصد به گونه ای بیان می کند که طبیعی به نظر می رسد.

ترجمه تخصصی علوم سیاسی از ضروریاتی است که یک رشته دانشگاهی تخصصی همچون علم سیاست نیازمند بهره مندی از آن است.  از این روی ترجمه متون تخصصی علوم سیاسی در کنار ترجمه متون دیگر حوزه های علمی و دانشگاهی، در ردیف خدمات پژوهش ساوالان.. به شمار می رود.

محققین برای ترجمه مقاله مدیریت، از دیکشنری های رایجی همچون "بابیلون"، به ترجمه ای اولیه دست خواهند یافت. در حالی که کتاب های طراز اول علوم انسانی با ترجمه تخصصی می تواند در اختیار پژوهشگران قرار بگیرد.

مقدمه در سال ۱۳۴۱ در موسسه انتشارات فرانکلین مشغول کار شدم. علاقه شخصی به مطالعه با وظیفه شغلی یعنی آماده‌سازی دست نوشت برای حروف چینی و خواندن نمونه های چاپی همراه شد و دنیای جالبی برایم ایجاد کرد.

مبحث نسبتا جدید گفتمان زمانی آغاز شد که برخی از زبان شناسان به این نتیجه رسیدند که زبان را باید در واحدهای فراتر از جمله تحلیل کرد. تحلیل جمله، در نهایت، دستور زبان سنتی را می سازد، حال آن که تحلیل گفتمانی در واقع از دستور به بعد آغاز می‌کند و زبان شناسی متن را تشکیل می‌دهد.

پیشگفتار کتاب ترجمه گفتار فیلم در سینما و تلویزیون - تالیف بیژن چوبینه تقدیم می گردد." ترجمه گفتار فیلم " دروازه دنیایی از ناگفته های حوزه سینما و تلویزیون را برهنرمند و دانش پژوه این مفهوم می گشاید.